در گذشته برای اینکه مطمئن باشند که ماه رمضان شده حتماً باید هلال ماه را می‌دیدند اما امروزه تقویم و رسانه‌های جمعی به کمک این مصالح شتافته و کار را آسان کرده است.
اهل سنت در ماه رمضان هر شب بعد از نماز عشاء نماز تراویج و قبل از اذان صبح نماز تحجّد را به‌جا می‌آورند. این نمازها متعلق به اهل تسنن است و دستور آن در کتاب‌های آن‌ها آمده است.
در شهر قشم بعد از قرائت قرآن و دعا، مراسم روضه‌خوانی در مسجد جامع برگزار می‌شود و در مساجد مربوط به اهل تشیع نیز چنین مراسمی برگزار می‌شود.
سحر و افطار
درگذشته که رسانه‌های گروهی و ساعت وجود نداشت، برای بیدار شدن در سحرگاهان ماه رمضان و خوردن سحری، ستارگان آسمان را در نظر گرفتند. سه ستاره در آسمان به نام میازین را در نظر گرفته و هنگامی‌که این سه به بالای سررسیده بودند سحری می‌خوردند. در بعضی از مناطق جزیره قشم برای بیدار کردن مردم طبل یا دهل می‌زدند و در روستا می‌گشتند، در بعضی مناطق قشم علاوه بر موارد فوق از بانگ خروس نیز برای بیدار شدن استفاده می‌کردند به این صورت که هنگان بانگ سوم خروس در سحرگاهان سحری می‌خوردند.
در مناطقی از جزیره قشم که اهل تسنن هستند چند دقیقه بعد از غروب آفتاب افطار می‌کنند که معمولاً حدود ۱۰ دقیقه زودتر از اذان اهل تشیع است.
امروزه برای بیدار کردن مردم در سحرگاهان مؤذن به مسجد رفته و مناجات می‌خواند و بعدازآن صوت قرآن از بلندگوی مساجد پخش می‌شود. این شیوه بیشتر در اهل سنت وجود دارد.
در ماه رمضان کسانی که نذری دارند هنگام افطار مقداری خرما را به مسجد می‌آورد تا افرادی که برای اقامه نماز به آنجا می‌آیند بعد از نماز مغرب از آن استفاده کنند.
مصرف غذاهایی نظیر برنج، ماست و خرما برای سحری و افطار بیشتر از دیگر غذاهاست.
یکی از رسومی که در نقاط شیعه‌نشین جزیره هنگام وجود دارد، مراسم ختم اموات است. به این صورت که چند نفر را برای افطار به خانه خود دعوت کرده و قرآن می‌خوانند سپس افطار خورده برای آمرزش اموات صاحب‌خانه دعا می‌کنند.
شهادت حضرت علی (ع)
در مناطق شیعه‌نشین جزایر قشم، هنگام و هرمز از روز هفدهم ماه رمضان مقدمات علم‌بندی را آماده می‌کنند و روز نوزدهم علم‌ها راپوش می‌کنند و روز بیست و یکم رمضان دسته‌های عزاداری مسیرهای مشخص را طی می‌کنند.
در روز شهادت حضرت علی (ع) در جزیره هرمز سه علم می‌بندند. علم‌های امام حسین (ع)، امام حسن (ع) و حضرت امیر (ع) که هنگام حمل علم‌ها در دسته‌ها، علم حضرت علی (ع) در جلو دسته، علم امام حسن (ع) در وسط دسته علم امام حسین (ع) و علم امام حسین (ع) در آخر دسته مردان (بین صف مردان و صف زنان) از حسینیه به قدمگاه حضرت علی (ع) حمل می‌شود.
تابوت نیز در این روز در بین علم حضرت علی (ع) و علم امام حسین (ع) بر روی دست عزاداران حمل می‌شود. این تابوت مانند تابوت ماه محرم است که در جزیره هرمز به تابوت حضرت امیر (ع) معروف است.
روز بیست و سوم پارچه‌های علم‌ها را باز می‌کنند و آن‌ها را می‌شویند، سپس بعدازآن که خشک شدند، آن‌ها را در پارچه‌ای پیچیده و تا سال آینده در حسینیه نگهداری می‌کنند.
شب‌های قدر
شب‌های قدر بین شیعیان جزیره قشم به سه شب نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم ماه رمضان موسوم است درحالی‌که اهل تسنن شب‌های بیست و یکم، بیست و سوم، بیست‌وپنج، بیست و هفتم و بیست و نهم ماه رمضان را شب‌های قدر می‌دانند.
اهل تشیع در این شب‌ها بعد از روضه‌خوانی و قرائت یک جزء از کلام‌الله مجید، دعای جوشن کبیر می‌خوانند و بعد قرآن‌ها را روی سر می‌گذارند.
از دیگر اعمال مربوط به این شب‌ها خواندن نماز شب قدر است که دستور آن در کتاب‌های دینی آمده است. در این شب‌ها مراسم قرآن‌خوانی و دعا تا نزدیکی‌های سحر ادامه دارد.
اهل تسنن شب‌های قدر نیز در مساجد خود، نماز قیام اللیل و تحجد را می‌خوانند که تا سحرگاه ادامه دارد.
عید فطر
یکی دو روز مانده به عید فطر اهالی جزایر قشم، هنگام و هرمز اعم از شیعه و سنی، اطراف خانه‌های خود و درون و بیرون مساجد را تمیز می‌کنند.
تمیز کردن خیابان‌های بیرون مساجد بر عهده زنان است و پاکیزه نمودن درون مسجد را پسران و مردان به عهده می‌گیرند.
شب عید فطر همه اهالی خانه‌تکانی می‌کنند و فرش‌ها و لباس‌های خود را غبارروبی کرده و آن‌ها را می‌شویند.
در این مناطق مرسوم است که شب عید فطر، دختران و زنان، کف پاها و دست‌هایشان را حنا می‌زنند.
در صبح عید فطر مردم ابتدا به قبرستان می‌روند و برای اموات قرآن و فاتحه می‌خوانند. بعدازآن در نماز عید فطر شرکت می‌کنند و از یکدیگر حلالیت می‌طلبند و در بعضی از مناطق جزیره قشم (سنی نشین) رقص ازوا برپا می‌شود.
در مناطق سنتی‌نشین مردم یک یا دو روز بعد از عید فطر، در ماه شوال به مدت شش روز، روزه می‌گیرند که اصطلاحاً به روزه ششه معروف است و معتقدند که ۳۰ روز ماه رمضان برای ۳۰۰ روز سال و شش روز دیگر برای ۶۶ روز آن است.
* گزارش از علی فلسفی میاب و مریم ابوالفتحی
انتهای پیام/
